حکمرانی داده یا راهبری داده چیست؟

در سه دهه اخیر که فناوری اطلاعات به تدریج از یک کالای لوکس در سازمان‌ها به یک نیاز ضروری و محوری برای تمامی فعالیت‌ها تبدیل شد، حجم محدود داده و نرخ پایین تولید آن در یک سازمان، نیاز به سیاست‌گذاری و راهبری داده را چندان محسوس نشان نمی‌داد. در چند سال اخیر و به مدد رشد شبکه‌های اجتماعی، گوشی‌های هوشمند، حسگرهای مختلف و سایر فناوری‌های حوزه اینترنت اشیا، دوربین‌های نظارتی، صفحات وب و نیز توسعه نرم‌افزارهای سازمانی، نرخ تولید داده و به تبع آن حجم داده‌های یک سازمان با جهش عظیمی مواجه شده است؛ داده‌هایی که علاوه بر نیاز به ذخیره و پردازش، نیازها و ضرورت‌های جدیدی را هم با خود به ارمغان آورده اند.

اینکه داده‌ها چگونه ذخیره شوند، چگونه در دسترس افراد مناسب قرار گیرند، چگونه کیفیت آن‌ها کنترل شود، با چه ابزارهایی آن‌ها را تحلیل کنیم و مسائلی از این دست؛ باعث به وجود آمدن شاخه جدیدی در علم داده به نام «حکمرانی یا راهبری داده» شده است. همه داستان حکمرانی داده این است که داده‌های جمع‌آوری شده در یک کسب و کار، چگونه مدیریت و اداره شوند.

حکمرانی داده‌ها به سازمان ها کمک می کند تا از طریق اعمال تعاریف، قواعد، خط مشی‌ها و رویه‌های سازگار بتوانند به شکلی حقیقی داده‌های خود را به عنوان یک دارایی سازمانی بنگرند و آنها را در راستای اهداف سازمانی خود بکار گیرند. در واقع حکمرانی داده‌ها فرآیندهایی را در سازمان بکار می‌گیرد که انجام رویه‌ها و کارکردهای صحیح را در حوزه مدیریت داده‌ها تضمین می‌کنند و باعث ارتقای کیفیت داده ها می شود. در اینفوگرافیک حاضر، مفهوم حکمرانی داده‏ها، اهمیت و لزوم بکارگیری آن در سازمان ها و عناصر مهم تشکیل دهنده آن ترسیم شده است. حکمرانی داده‏ها فرآیندی است که در صورت اجرای صحیح باعث ایجاد تحول در جایگاه استراتژی داده می شود و آن را به یک استراتژی مستقل از استراتژی فناوری اطلاعات تبدیل می کند. چارچوب حکمرانی داده ها نقش مهمی در الگودهی و آگاهی رسانی به نهادهای حکمرانی داده ها برای تهیه و تدوین اسناد و استانداردهای داده ای دارد. این استانداردها باعث اولویت بندی و هدایت فعالیت های مدیران و ذی نفعان داده در سازمان شده و ارزش داده را برای مصرف کنندگان افزایش می دهد. بنابراین دست آورد های حکمرانی داده ها تضمین کیفیت، شــفافیت رویه ها و پاسخگویی در قبال داده ها و … است.

حکمرانی داده را می‌توان به سادگی به عنوان نحوه نظارت بر داده‌های خود توصیف کرد که در عمل بسیار ساده نیست. این نوع حکمرانی به مدیریت داده‌های شما از جمله استراتژی ذخیره‌سازی، در دسترس بودن، یکپارچگی و امنیت داده‌های شما، و موارد استفاده از آن‌ها مربوط می‌شود. یک طرح کامل حکمرانی داده در سطح سازمانی باید شامل یک نوع هیئت حاکمه و یک استراتژی تعریف شده در مورد جمع آوری، استفاده، نگهداری و ذخیره سازی داده‌ها باشد.

کسب و کار امروزی مبتنی بر داده است و اطمینان از اینکه داده‌های شما قابل اعتماد، ایمن و دقیق هستند و می‌توان آن‌ها را در صورت نیاز برای استفاده در کسب و کارتان بازیابی کرد و در عین حال به طور ایمن در برابر مجرمان سایبری محافظت می‌شود. داشتن کنترل بر روی داده‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است و برای به دست آوردن کنترل آن، باید مراحل برنامه ریزی، جمع آوری نیازمندی‌ها و تجزیه و تحلیل کسب و کار را طی کنید تا استراتژی‌ای ایجاد کنید که تمام مراحل چرخه عمر داده‌ها را پوشش دهد. این طرح حکمرانی داده‌های شما را تشکیل می‌دهد و داشتن چنین طرحی باید برای هر کسی (یعنی هر کسی که در ایجاد و جمع‌آوری، پردازش، دستکاری، استفاده یا ذخیره داده‌ها نقش دارد) که می‌تواند به‌عنوان «ذینفعان داده» در نظر گرفته شود، جالب باشد.

حکمرانی داده مجموعه‌ای از قوانین و بهترین شیوه‌ها است که بالاترین سطوح کیفیت و امنیت را در طول چرخه عمر داده‌ها در یک سازمان تضمین می‌کند. به عبارت دیگر، حاکمیت داده به این موضوع می‌پردازد که سازمان‌ها چگونه داده‌هایی را که جمع‌آوری کرده اند، مدیریت می‌کنند.

جمع آوری داده‌ها بدون داشتن برنامه‌ای برای نحوه استفاده از آن داده‌ها و نحوه ایمن و کامل نگه داشتن آن داده‌ها بی‌فایده است. داده‌ها باید به طور مداوم در تمام بخش‌ها و حوزه‌های یک سازمان بررسی شوند. اینجاست که حکمرانی در داده مطرح می‌شود. مهم نیست که در چه صنعتی هستید، برای هر ذینفعی که با داده‌ها تعامل دارد، به سیستمی از قوانین، فرآیندها، رویه‌ها و مسئولیت پذیری نیاز دارید.

حکمرانی داده چه چیزی را مشخص می‌کند؟

در دنیایی از اصطلاحات تحلیلی بی‌شماری، درک اینکه حکمرانی داده چیست نیز می‌تواند مفید باشد و مشخص می‌کند که:

• چه کسی می‌تواند اقدامات خاصی را که شامل داده است انجام دهد
• افراد با چه داده‌هایی می‌توانند کار کنند
• زمان و مکان جمع آوری و پردازش داده ها
• نحوه مدیریت داده ها

چرا حکمرانی داده مهم است؟

داده‌ها به سازمان‌های موفق کمک می‌کنند. حکمرانی داده برای هوش تجاری بیشتر و تحول دیجیتال ضروری است. اما داده‌ها تنها زمانی می‌توانند به موفقیت منجر شوند که به طور مؤثر اداره شوند. سازمان‌ها باید تعادل مناسبی بین ارائه دسترسی سهامداران به داده‌ها و همچنان کنترل داده‌ها برای حفظ امنیت و سازگاری آن‌ها پیدا کنند. این تعادل برای هر سازمان منحصر به فرد است. به همین دلیل است که یک برنامه جهت حکمرانی دقیق داده‌ها بسیار مهم است.

مزایای حکمرانی داده

حکمرانی داده مزایای مختلفی را برای هر سازمان به ارمغان می‌آورد. با مدیریت منظم داده، می‌توان ارزش داده‌ها را به حداکثر رساند، ریسک را بهتر مدیریت کرد و حتی هزینه‌ها را کاهش داد. در زیر به برخی از مزایای آن اشاره شده است:

۱- با همان زبان داده صحبت کنید

حکمرانی داده به یک سازمان، دیدگاه و اصطلاحات ثابتی برای تمام جنبه‌های استراتژی داده‌اش می‌دهد. همه افراد در واحد تجاری به یک زبان صحبت می‌کنند و هیچ چیز در ترجمه از بین نمی‌رود و تمام فعالیت‌های مربوط به داده‌ها شفاف می‌شوند.

۲- بدانید کجا می‌توانید داده‌ها را پیدا کنید

حکمرانی در داده‌ها یا به عبارتی دیگر توانایی درک مکان قرارگیری داده ها، به ویژه برای نهادهای کلیدی در سازمان یک نقشه داده ایجاد می‌کند. مدیریت داده را به عنوان یک GPSدر نظر بگیرید که دارایی‌های داده را قابل استفاده‌تر می‌کند و یافتن آن‌ها را آسان می‌کند تا تیم‌ها بتوانند نتایج را بهبود بخشند.

۳٫داده‌ها را موثرتر و کارآمدتر مدیریت کنید

حکمرانی در داده، قوانین و بهترین شیوه‌هایی را ایجاد می‌کند که مدیریت داده‌ها را ممکن می‌سازد. همچنین مدیریت داده‌ها را با حذف کارهای اضافی و مازاد بر داده‌های نادرست مدیریت شده مقرون به صرفه‌تر می‌کند.

۴٫رعایت کنید

بسیاری از صنایع و سازمان‌ها باید از استانداردهایی برای امنیت و انطباق پیروی کنند. مقررات دولتی مانند مقررات عمومی حفاظت از داده‌های اتحادیه اروپا (GDPR)، قانون حفظ حریم خصوصی مصرف کنندگان کالیفرنیا (CCPA) یا قانون حمل و نقل و پاسخگویی بیمه سلامت ایالات متحده (HIPAA) در مورد نحوه مدیریت داده‌ها بسیار خاص هستند و عواقب سنگینی را برای تخلفات ارائه می‌دهند. صنایع خاص نیز باید با الزاماتی مانند استانداردهای امنیت داده صنعت کارت پرداخت (PCI DSS) مطابقت داشته باشند. حکمرانی داده راه حلی است که به سازمان‌ها کمک می‌کند تا مطابقت داشته باشند.

۵٫داده‌های بهتری دریافت کنید

هنگامی که سازمان‌ها یک طرح حکمرانی داده را ایجاد و دنبال می‌کنند، داده‌های آن‌ها دقیق تر، کامل‌تر و سازگارتر می‌شود. یا به سادگی به داده‌های بهتری تبدیل می‌شوند.

۶٫از هر سطحی از کسب و کار حمایت کنید

حکمرانی داده از هر سطح سازمان پشتیبانی می‌کند و مدیریت نظارت بهتری بر داده‌های شرکت دارد و می‌تواند از ارزش آن برای تطبیق عملیات تجاری استفاده کند. بخش‌های مالی گزارش‌دهی دقیق و مطمئن را تضمین می‌کنند. تیم‌های فروش و بازاریابی می‌توانند به بینش دقیق مشتری اعتماد کنند. زنجیره‌های تامین می‌توانند هزینه‌ها را کاهش داده و فرآیندها را کارآمدتر کنند و تیم‌های تولید می‌توانند اتوماسیون موفقی را به کار گیرند. دپارتمان‌های حقوقی انطباق را اعمال کرده و الزامات قانونی را برآورده می‌کنند.

حکمرانی داده چگونه کار می‌کند؟

حکمرانی داده کار کوچکی نیست. یک سازمان باید چارچوبی وضع و نقش‌هایی را برای نظارت، بینش و پاسخگویی ایجاد کند.

چارچوب حکمرانی داده

چارچوب حکمرنی داده، سیاست‌ها، فرآیندها، ساختارها و فناوری‌هایی است که حکمرانی را ممکن می‌سازد، که می‌تواند شامل جنبه‌هایی مانند بیانیه ماموریت یک سازمان در رابطه با داده ها، اهداف، شاخص‌های کلیدی عملکرد (KPI) و روش‌های پاسخگویی باشد. همچنین می‌تواند در نظر بگیرد که چه نرم‌افزار داده‌ای مورد استفاده قرار بگیرد. هر چارچوب باید ۱۰ حوزه اصلی داده را پوشش دهد:

• معماری داده ها
• مدل سازی و طراحی داده ها
• ذخیره سازی داده‌ها و عملیات
• امنیت داده ها
• یکپارچه سازی داده‌ها و قابلیت همکاری
• اسناد و مطالب
• داده‌های مرجع و اصلی
• ذخیره سازی داده‌ها و هوش تجاری
• فراداده
• کیفیت داده

در هر یک از زمینه‌های اشاره شده در بالا، باید سؤالات اساسی را برای فهمیدن از خود بپرسید چه کسی، چه چیزی، چه زمانی، کجا و چرا:

افرادی که با داده‌ها تعامل دارند چه کسانی هستند؟ نقش و مسئولیت آن‌ها را مشخص کنید.
چه داده‌هایی برای سازمان شما مهم است؟
چه زمانی باید استراتژی حکمرانی داده خود را اجرا کنید؟ رعایت مقررات و چگونگی تأثیر آن بر فرآیندهای جاری را در نظر بگیرید.
در حال حاضر داده‌ها را در کجا پردازش و ذخیره می‌کنید؟
چرا حکمرانی داده برای سازمان شما مهم است؟ چرا باید کارمندان شما اهمیت دهند؟

یک چارچوب حکمرانی داده تمام ‌شده باید در یک سازمان به اشتراک گذاشته شود تا همه بدانند چگونه در نقش فردی خود با داده‌‌ها کار کنند و فراموش نکنید که حکمرانی در داده یک فرآیند مداوم است و با شناسایی نیازها، چارچوب‌ها تکامل یافته و تطبیق خواهند یافت.

نقش‌های حکمرانی داده

۱٫صاحبان داده ها

صاحبان داده اطمینان حاصل می‌کنند که اطلاعات در دامنه آن‌ها به درستی اداره می‌شود. آن‌ها ممکن است واژه نامه‌ها و تعاریف داده‌ها را تأیید کنند، فعالیت‌های کیفیت داده را هدایت و برای حل مشکلات با دیگر صاحبان داده کار کنند.

۲٫ناظران داده

ناظران داده مسئول مدیریت روزانه داده‌های یک سازمان هستند. آن‌ها در سراسر بخش‌ها برای تصمیم گیری در مورد داده‌ها با یکدیگر همکاری می‌کنند. ناظران متخصص پیش روی حکمرانی داده در حوزه سازمانی خود هستند.

۳٫کمیته راهبری

این کمیته مدیریت ارشد C-suite را گرد هم می‌آورد تا استراتژی کلی برای حکمرانی در داده‌ها را تنظیم کند. همچنین این کمیته با ناظران داده کار می‌کند تا نگرانی‌ها را حل کرده و بتواند کل سازمان را پاسخگو نگه دارد.

حاکمیت داده در آینده چگونه تکامل خواهد یافت؟

از آنجایی که روندهای اصلی مانند هوش مصنوعی (AI) و یادگیری ماشین (ML) به داشتن داده‌های با کیفیت و قابل اعتماد متکی هستند، می‌توان گفت که حکمرانی داده به این زودی‌ها به جایی نخواهد رسید. با این حال، برای سهولت استفاده، مقرون به صرفه بودن و مقیاس پذیری به سازگاری خود ادامه خواهد داد. انتظار می‌رود شاهد کارکرد بیشتر حکمرانی در داده‌ها در فضای ابری و کنترل انتقال داده از ذخیره سازی فیزیکی به ابر باشیم.

نویسنده و جمع آوری مطالب : علی نژادمزارع