شهر هوشمند، شهرهایی که برمبنای صفر و یک و یا به تعبیری فناوری اطلاعات ساخته می شوند و همه چیز در آن ها کاملا مجازی و هوشمند اداره می شود؛ از دولت و شهروندان گرفته تا حمل و نقل و انرژی و محیط زندگی!
تصور چنین شهرهایی که بر امواج سوارند کمی تخیلی است اما این ایده ای است که افراد و دولت های بسیاری برای تحقق و دستیابی به آن ها تلاش می کنند و سعی در واقعی شدن و ساخت و تکامل چنین شهرهایی دارند.
شهر هوشمند یعنی چه؟
شهر هوشمند (Smart City) به شهری گفته می‌شود که بر اساس آخرین نظریه‌های تکامل یافته مدیریت شهری بر پایه فناوری اطلاعات و ارتباطات، داری شش معیار اصلی ذیل باشد:
- حکمروایی هوشمند (Smart Governance)
- شهروند هوشمند (Smart Citizen)
- محیط زندگی (Smart Environment)
- محل زندگی (Smart Home) هوشمند
- اقتصاد هوشمند (Smart Economy)
- حمل و نقل هوشمند (Smart Mobility)
- انرژی هوشمند (Smart Energy)
شهر هوشمند یک منطقه شهری است که از انواع مختلف سنسور‌های الکترونیکی برای جمع‌آوری اطلاعات و تحلیل آن‌ها استفاده میکند، که این اطلاعات برای مدیریت دارایی‌ها و منابع شهری کارآمد است. این پروسه، شامل اطلاعات جمع‌آوری شده از شهروندان، دستگاه‌ها و منابع شهری است که پردازش و تجزیه و تحلیل می‌شود تا به نظارت و مدیریت ترافیک و حمل و نقل، سیستم، نیروگاه، آب، تأمین شبکه های، زباله، مدیریت، قانون اجرای سیستم‌های اطلاعاتی و مدارس و کتابخانه‌ها و بیمارستان‌ها و دیگر خدمات اجتماعی کمک کند.
ایدهٔ شهر هوشمند، ادغام فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT) و دستگاه‌های مختلف متصل به شبکه (اینترنت اشیاء یا IoT) است، برای بهینه‌سازی بهره‌وری از خدمات و کاربری‌های شهری و اتصال آن به شهروندان است. تکنولوژی شهر هوشمند اجازه می‌دهد تا مقامات یک شهر با جامعه و زیرساخت‌های شهری و نظارت بر آنچه اتفاق می‌افتد و آنچه در حال تحول است، تعامل مستقیم پیدا کنند.
یک “شهر هوشمند” چه چیز‌هایی می‌خواهد؟
مردم به طور فزاینده‌ای از مناطق روستایی به شهرها مهاجرت می‌کنند. تا سال ۲۰۵۰، حدود ۸۶ درصد مردم در کشور‌های توسعه یافته و ۶۴ درصد در کشور‌های در حال توسعه در شهرها زندگی خواهند کرد.
از آنجا که شهرها جمعیت زیادی را در آینده جذب می‌کنند، بنابراین استفاده‌ی موثر و بهینه از منابع اهمیت زیادی دارد.
تکنولوژی‌های یک شهر هوشمند چگونه می‌توانند به فرآیند شهرنشینی سرعت بخشند؟
انرژی هوشمند
سیستم‌های هوشمند انرژی میزان مصرف انرژی را زیر نظر قرار داده و آن را با بازدهی بیشتری مدیریت و حفظ کنند. سیسکو برآورد کرده در شهرهایی که بر مبنای اطلاعات دقیق کار مدیریت می‌شوند، بازدهی انرژی در ۲۰ سال آینده ۳۰ درصد افزایش می‌یابد.
با استفاده از منابع انرژی تجدیدپذیر، مدیریت ذخایر آب و داشتن یک سیستم مدیریت پسماند شهرها می‌تواند میزان آلودگی را کاهش داده و انرژی کمتری مصرف کنند.
جا به جایی هوشمند
هدف از جا به جایی هوشمند این است که گزینه‌هایی برای حمل و نقل پایدار فراهم شود. طبق گزارش‌ها یک آمریکایی به طور میانگین در سال ۳۴ ساعت در ترافیک می‌ماند. با رشد سریع شهرها، باید روش‌های حمل و نقل جدیدی معرفی شود تا جا به جایی پویا بماند. به این ترتیب، برای دولت آمریکا ۱۲۴ میلیارد دلار در سال صرفه جویی می‌شود. پیاده روی، دوچرخه‌سواری و دیگر روش‌های جا به جایی ترکیبی بعضی از راه حل‌هایی است که می‌تواند تا حدودی مشکل ترافیک و حمل و نقل را حل کند. پیدا کردن راه حل‌های جدید و بهتر می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد و تاثیر مثبتی بر محیط زیست داشته باشد.
زیرساخت هوشمند
زیرساخت هوشمند بنیان لازم برای همه‌ی راه حل‌های هوشمندانه را فراهم میکند. با استفاده از تکنولوژی‌های جدید برای تبدیل داده خام به اطلاعات می‌توان برنامه‌ریزی‌های شهری و منطقه‌ی انجام داد تا برای نیاز‌هایی که در آینده به وجود می‌آید مناسب باشند. همچنین سیستم‌های فعلی را می‌توان با تحلیل داده‌ها، الگو‌های ترافیک و سیستم‌های ردیابی بهبود داد.
سرویس‌های عمومی هوشمند
با برقراری ارتباط میان شهروندان و مقامان شهرها می‌توانند به مکان‌ها امن‌تر، پاکیزه‌تر تبدیل شوند و استاندارد‌های کلی شهر بالاتر بروند. اگر شهروندان این امکان را داشته باشند که مشکلات جمع‌آوری زباله یا دیگر مشکلات زیرساختی را گزارش دهند، مقامان مسوول سریع‌تر می‌تواند دست به کار شوند و مشکلات را حل کنند.
بهداشت و سلامت هوشمند
برای تطابق با تغییرات در جمعیت شهری، باید خدمات هوشمندتری در زمینه بهداشت و درمان ارایه شود. روش‌های هوشمندتر برای فراهم کردن سرویس‌های درمان می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد و بین فعالان صنعت بهداشت و درمان ارتباط موثری برقرار کند و اطلاعات ضروری بیماران فراهم شود. وقتی پرستاران و پزشکان به اطلاعات بیماران دسترسی داشته باشند می‌توانند به شکل‌های جدیدی با یکدیگر همکاری کنند تا به بهترین نحو از بیماران مراقبت کنند.
یک شهر هوشمند بهتر از یک شهر سنتی می‌تواند به چالش‌های ناشی از افزایش جمعیت واکنش نشان دهد. با بهره‌گیری موثرتر از منابع دولت‌ها می‌توانند هزینه‌ها را پایین بیاورند، کیفیت زندگی را ارتقا دهند و نیاز نسل‌های آینده را برآورده کنند.
هوشمندترین شهر‌های جهان
بر اساس بررسی گروه «easypark» که یک مجموعه فعال در زمینه پارک هوشمند خودرو است ۱۰۰ کشور جهان از منظر ۱۹شاخص مورد بررسی قرار گرفته‌اند که اتفاقا همه شاخص‌ها از نوع دیجیتالی و هوشمند نیست (مثل میزان ترافیک، حمل و نقل عمومی، اکوسیستم تجاری و…)، اما بخش عمده شاخص‌ها به میزان توسعه‌یافتگی شهرها در زمینه‌هایی، چون داشتن تاکسی‌های اینترنتی، داشتن سیستم پارک هوشمند، میزان استفاده از انرژی‌های پاک، دولت الکترونیک، داشتن نسل چهارم موبایل، سرعت اینترنت، ضریب نفوذ اینترنت، ساختمان‌های هوشمند و… بازمی‌گردد. در ادامه نگاهی داریم به هوشمندترین شهر‌های جهان که بر اساس این شاخص‌ها معرفی شده‌اند.
کپنهاگ- دانمارک
کپنهاگ را می‌توان به‌عنوان موفق‌ترین شهر در زمینه بهبود کیفیت زندگی خیابانی برشمرد. شهری که طی ۴۰ سال اخیر از یک شهر متمرکز بر خودرو به یک محیط شهروندگرا تبدیل شده و به همین دلیل رشد فضا‌های پیاده‌روی در این شهر زبانزد است. در زمینه شاخص‌های شهر هوشمند نیز کپنهاگ به یک شهر نمونه تبدیل شده. امتیاز بالای ۸۱/ ۹ در زمینه داشتن پارکینگ هوشمند و میزان بالای استفاده از سرویس‌های تاکسی اینترنتی (۶۲/ ۸) و رتبه نسبتا خوب در توسعه نسل چهارم موبایل (۶۳/ ۸) به همراه ضریب نفود بسیار بالای موبایل (امتیاز ۷۴/ ۹) کپنهاگ را در رتبه نخست هوشمندترین شهر‌های جهان قرار داده است.
سنگاپور
کشور کوچک، ولی ثروتمند سنگاپور نمونه یک حکمرانی موفق را در همه این سال‌ها به رخ جهانیان کشیده است. کشوری کوچکتر از بحرین که در جنوب شرقی آسیا و در میان همسایگان بزرگ و پرجمعیتی مانند مالزی و اندونزی به یکی از تکنولوژیک‌ترین شهر‌های جهان تبدیل شده است. سنگاپور همواره جزو کشور‌هایی بوده که روی هوشمندتر کردن زندگی شهروندانش تمرکز داشته است. سنگاپور، اما در جدول شهر‌های هوشمند امسال دو امتیاز ۱۰ (بالاترین امتیاز ممکن) را داشته است یکی در زمینه حمل و نقل عمومی و دیگری در زمینه مشارکت شهروندان. میزان رشد سنگاپور در زمینه هوشمند شدن حتی از رتبه اول این جدول یعنی کپنهاگ هم بالاتر است. توسعه ساختمان‌های هوشمند (۴۴/ ۸) و اکوسیستم تجاری خوب (۶۲/ ۸) در کنار توسعه نسل چهارم موبایل (۷۱/ ۸) از دیگر امتیاز‌های بالای سنگاپور در این جدول به شمار می‌آیند.
استکهلم- سوئد
حدود ۸۵ درصد ساکنان پایتخت یک میلیون نفری سوئد در صنایع خدماتی و مشاغل بانکی فعال هستند که در شرکت‌های بزرگی، چون IBM، اریکسون و الکترولوکس یا بانک‌های مختلف کار می‌کنند. در میان شاخص‌های شهر هوشمند استکهلم در زمینه دولت الکترونیکی امتیاز ۱۰ را داراست، ولی در زمینه انرژی‌های پاک، مشارکت شهروندان، سرعت اینترنت و ضریب نفوذ تلفن همراه نیز وضعیت این شهر در حد عالی است.
زوریخ – سوئیس
پرجمعیت‌ترین شهر سوئیس در زمینه دارا بودن ساختمان‌های هوشمند رتبه ۱۰ را به خود اختصاص داده است. امتیاز این شهر از نظر سطح تحصیلات، داشتن اکوسیستم تجاری بسیار بالاست، اما از نظر دارا بودن وای فای عمومی و نسل چهارم موبایل وضعیت متوسطی دارد.
بوستون – آمریکا
بزرگترین شهر ایالت ماساچوست آمریکا با داشتن جمعیت ۷۰۰ هزار نفره از تاریخی‌ترین شهر‌های آمریکا به حساب می‌آید جایی که نخستین مدرسه و نخستین مترو در آمریکا را به خود دیده است. بعضی از بهترین دانشگاه‌های جهان مثل هاروارد، MIT، تافتس و دانشگاه بوستون در آن قرار دارد. بی‌جهت نیست امتیاز این شهر در زمینه سطح تحصیلات ۱۰ است. به جز این از نظر اکوسیستم اقتصادی نیز امتیاز بوستون ۱۰ است. بوستون یکی از بالاترین ضریب نفوذ‌های موبایل را دارد و وضعیت این شهر از نظر سرعت اینترنت نیز بسیار خوب است. این شهر از نظر استفاده از انرژی‌های پاک و ساختمان‌های هوشمند وضعیت ضعیفی دارد.
توکیو – ژاپن
توکیو بعد از نیویورک و لندن بزرگترین پایتخت صنعتی جهان است، اما این میزان پیچیدگی صنعتی باعث نشده این شهر روی توسعه هوشمندسازی و رفاه دیجیتالی شهروندانش کار ویژه‌ای انجام ندهد. توکیو شهری است که بار‌ها به خاطر زمین‌لرزه، آتش‌سوزی یا جنگ به‌طور کامل ویران شده و هربار با زیبایی بیشتر از نو ساخته شده است. این شهر در زمینه پارک هوشمند خودرو امتیاز بالایی دارد (۵۷/ ۹) همچنین در زمینه دارابودن وای‌فای، سرعت اینترنت و حمل و نقل عمومی هم اوضاع آن خوب است. توکیو در زمینه استفاده از انرژی‌های پاک و محافظت‌های محیط زیستی امتیاز چندان خوبی نگرفته است.
سانفرانسیسکو – آمریکا
مگر می‌شود در زمینه شهر هوشمند صحبت کرد و از سانفرانسیسکو صحبتی نکرد. این شهر به دلیل مجاورت با سیلیکون، ولی (بسیاری از استارت‌آپ‌های مشهور مثل اوبر و توییتر در خود این شهر مستقر هستند) همواره شهر مورد آزمایش تکنولوژی‌های جدید بوده است.
اما جدا ازاین خود این شهر نیز روی هوشمندسازی بسیار تمرکز کرده است. امتیاز این شهر در زمینه سرعت اینترنت ۱۰ است، اما در زمینه وای‌فای عمومی، دارابودن اکوسیستم اقتصادی، پارکینگ هوشمند و تاکسی‌های اینترنتی هم اوضاع این شهر عالی است. امتیاز‌های ضعیف سانفرانسیسکو در زمینه شاخص‌های ترافیک و حمل و نقل عمومی است. شاخص تحصیلات در این شهر هم با وجود نزدیک بودن به دو دانشگاه استنفورد و برکلی در رده متوسطی قرار دارد.
آمستردام – هلند
آمستردام زیبا در زمینه استفاده از دولت الکترونیکی و مشارکت شهروندان امتیاز‌های خوبی کسب کرده است. این شهر در زمینه دارابودن نسل چهارم موبایل و تحصیلات شهروندان و ترافیک کم هم زبانزد است. این شهر در زمینه استفاده از انرژی‌های پاک و محافظت‌های محیط زیستی امتیاز جالبی ندارد.
ژنو – سوئیس
دومین شهر سوئیس که در لیست ۱۰ شهر برتر هوشمند جهان قرار دارد شهر آرام ژنو است. این شهر در زمینه ساختمان‌های هوشمند و دفع زباله هوشمند امتیاز کامل یعنی ۱۰ را به دست آورده و در زمینه انرژی‌های پاک و محافظت‌های محیط زیستی نیز اوضاع آن عالی است. سطح تحصیلات و اکوسیستم اقتصادی خوب ژنو آن را در مقام نهم لیست برترین‌ها قرار داده هرچند در این شهر به زحمت می‌توان تاکسی‌های اینترنتی مانند اوبر را اختیار کرد و همین جزو نقاط ضعف آن است.
ملبورن – استرالیا
ملبورن چهارمیلیون نفره اولین پایتخت استرالیا بود و حالا دومین شهر پرجمعیت این کشور محسوب می‌شود. شهری که لقب بوستانشهر دارد و بار‌ها عنوان بهترین شهر برای زندگی را به خود اختصاص داده است. ملبورن پس از لندن، بوستون و توکیو بالاترین شهر دانشگاهی جهان است به همین جهت رتبه این شهر از نظر سطح تحصیلات بسیار بالاست. اما نقطه اصلی قوت این شهر در کامل بودن شبکه نسل چهارم موبایل است که امتیاز ۱۰ را برای آن به ارمغان آورده است. این شهر در زمینه حمل و نقل عمومی، مشارکت شهروندان و ضریب نفوذ اینترنت هم امتیاز‌های خوبی به دست آورده، اما در مقابل محافظت‌های محیط زیستی آن بسیار ضعیف و اکوسیستم اقتصادی آن نیز متوسط است.
منبع : باشگاه خبرنگاران جوان
جمع آوری : علی نژادمزارع
